ارتودنسی متحرک + انواع ، مراحل ، مدت زمان ، مزایا و معایب آن
ارتودنسی متحرک چیست؟
ارتودنسی متحرک به دستگاهی گفته می شود که با قرار دادن آن در دهان، دندان ها منظم و مرتب شده و به اصلاحِ عقب ماندگی و جلوزدگی فَک ها کمک می کند. این ارتودنسی، برخلاف ارتودنسی ثابت که تا پایان دوره درمان به دندان ها متصل می شود، قابل برداشتن و بیرون آوردن از دهان است. یعنی هر زمان که بیمار اراده کند می تواند دستگاه ارتودنسی غیر ثابت را از دهان خود خارج نماید.
در این مطلب میخوانید!
Toggleهمانطور که از نام آن پیداست، میتوانید هنگام غذا خوردن، دستگاه ارتودنسی را بردارید و سپس آن را در جای خود قرار دهید. بنابراین اثربخشی ارتودنسی متحرک کاملاً به همکاری بیمار بستگی دارد. این دستگاه معمولا برای اصلاح فک و دندان های جزئی استفاده می شود. یا بعد از درمان ارتودنسی برای حفظ لبخند صاف و زیبای خود. همچنین وسایل کاربردی ارتوپدی قابل جابجایی وجود دارد که به اصلاح ناهماهنگی های رشد کمک می کند.
انواع ارتودنسی متحرک
اینویزالاین یا الاینر
این نوع ارتودنسی غیر ثابت برای درمان نامرتبی خفیف دندان ها کاربرد دارد. این ابزار نوعی پلاک ترموپلاستیک نامرئی یا بی رنگ است که روی دندان ها قرار می گیرد. درمان به وسیله الاینر یا اینویزالاین ممکن است تا 18 ماه طول بکشد. تعداد اینویزالاین نیز با توجه به شرایط دندان ها توسط دندانپزشک تعیین می شود. برای مثال اگر 10 دستگاه اینویزیلاین تجویز شود، بیمار باید هر دو هفته یکبار یک اینویزالاین را استفاده کند تا فاصله دندان ها به حالت ایده آل برسد.
پلاک فانکشنال
این نوع پلاک ارتودنسی متحرک برای بیمارانی کاربرد دارد که فک بالایی یا پایینی آنها کمی جلوتر باشد. ناگفته نماند استفاده از این نوع پلاک متحرک تا مدتی تکلم بیمار را دچار اختلال خواهد کرد.
پالاتال اکسپندر
وسیع کننده دهان یا پالاتال اکسپندر در دو نوع متحرک و ثابت در سقف دهان استفاده می شود. پالاتال اکسپندر متحرک برای کودکانی که سقف دهان آنها کمی از حالت طبیعی کوچکتر باشد، به کار می رود. اکسپندر ارتودنسی متحرک فک بالا برای درمان کوچک بودن فک روشی رایج و کارآمد است.
پلاک متحرک Z شکل
در صورتی که ناهنجاری مربوط به عقب زدگی چند یا یک دندان قدامی باشد، ازارتودنسی متحرک Z شکل استفاده می شود.
ریتینر یا نگهدارنده ارتودنسی
بعد از اتمام درمانارتودنسی متحرک فک پایین یا بالا همچنان احتمال برگشت دندان ها به موقعیت قبل وجود دارد. به همین دلیل برای تکمیل درمان و برنگشتن عارضه قبلی، وسیله ای به نام ریتینر یا تثبیت کننده استفاده می شود.
ارتودنسی متحرک برای کدام مشکلات دندان و فک استفاده می شود؟
ارتودنسی متحرک برای ناهنجاری های جزیی کاربرد دارد و مشکلات پیچیده و جدی دندان و فک با این روش قابل درمان نیست. برای درمان ناهماهنگی شدید فک و دندان ها، ناهنجاری جدی استخوان فک و دیگر مشکلات حاد در این ناحیه از ارتودنسی ثابت و جراحی استفاده می شود.
ناهنجاری و مشکلات فک و دندان ها خواه شدید باشد یا خفیف، علاوه بر ایجاد ظاهر نازیبا و کاهش اعتماد به نفس اگر تحت درمان قرار نگیرد عفونت لثه، پوسیدگی و ساییدگی دندان، مشکل در تکلم و جویدن را به دنبال خواهد داشت. به همین دلیل ارتودنسی اهمیت زیادی پیدا می کند.
از جمله مشکلاتی که ارتودنسی متحرک به درمان و اصلاح آنها کمک می کند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کوچک بودن فک
- نامرتبی جزئی دندان ها
- عقب ماندگی یا جلوزدگی یکی از فک ها
- وجود فاصله بین دندان ها
مزایای ارتودنسی متحرک
- با استفاده از ارتودنسی متحرک، پوسیدگی دندان و عفونت لثه به طرز چشمگیری کاهش پیدا می کند.
- بنا به ضرورت می توان این نوع ارتودنسی را از دهان خارج نمود. خوردن مواد غذایی سفت باعث آسیب به ارتودنسی می شود. اما با خارج کردن ارتودنسی متحرک محدودیتی برای خوردن هیچ ماده غذایی وجود ندارد.
- استفاده از الاینر به عنوان ارتودنسی متحرک فک پایین یا بالا به دلیل نامرئی بودن، بر زیبایی دندان ها تاثیری نخواهد داشت.
- با بیرون آوردن پلاک متحرک، مسواک زدن دندان ها به راحتی انجام می شود. بنابراین برخلاف ارتودنسی ثابت، لکه سفید روی دندان ها ایجاد نمی شود.
- تمیز نمودن دستگاه ارتودنسی غیر ثابت آسان است.
- می توان آن را برای مسواک زدن یا غذا خوردن برداشت
- پوشش پالاتال آن به افزایش لنگر کمک می کند
- تنظیم آسان (سیم ها را می توان به راحتی خم کرد و پایه اکریلیک را می توان به راحتی برش داد یا در مطب به آن اضافه کرد)
- خطر کمتر آسیب به دندان ها (مثلاً تحلیل ریشه به دلیل نیروی بیش از حد وارد شده به دندان رخ می دهدکه این موضوع در ارتودنسی ثابت رایج تر است)
- پایه اکریلیک را می توان ضخیم کرد تا صفحات بایت صاف را روی دندان های جلویی بالایی یا دندان های عقبی ایجاد کند.
- می تواند برای انتقال نیرو به بلوک های دندان استفاده شود.
معایب ارتودنسی متحرک
- بیرون آوردن مدامِ دستگاه ارتودنسی متحرک نه تنها مشکلات فک و دندان را درمان نمیکند، بلکه به بدتر شدن وضعیت دندان ها می انجامد. حداقل 20 ساعت در شبانه روز باید پلاک متحرک داخل دهان قرار گیرد تا اثربخش باشد.
- خوردن مواد غذایی با الاینر ممکن نیست و هنگام غذا خوردن باید آن را از دهان خارج نمود. زیرا جویدن موجب آسیب به این نوع ارتودنسی خواهد شد. همچنین مصرف نوشیدنی های رنگی باعث ایجاد لکه و کدر شدن پلاک های شفاف می شود.
- به دلیل خارج کردن دستگاه ارتودنسی از دهان، احتمال گم شدن و آسیب به آن افزایش می یابد.
- دستگاه ارتودنسی غیر ثابت، همه مشکلات دندان و فک را درمان نمی کند.
- فشار و درد ارتودنسی در هر بار استفاده تا مدتی احساس می شود.
- این دستگاه، گفتار بیمار را دچار اختلال خواهد کرد.
نحوه تمیز کردن ارتودنسی متحرک
بعد از خارج نمودن ارتودنسی متحرک از دهان، آن را با آب بشویید تا مواد غذایی باقیمانده از لابلای آن خارج شود. سپس به وسیله آب ولرم و مایع دستشویی یا صابون توسط یک مسواک نرم تمام قسمت های پلاک را تمیز نمایید. برای ضدعفونی کردن دستگاه می توانید از قرص های پاک کننده دندان که در آب ولرم حل می شوند استفاده کنید.
* نکته: استفاده از خمیر دندان موجب آسیب به دستگاه ارتودنسی می شود.
مدت زمان درمان توسط ارتودنسی متحرک
ارتودنسی متحرک فک بالا و پایین به نوع دستگاه متحرک و میزان ناهنجاری فک و دندان بستگی دارد. اما به طور معمول، درمان توسط این دستگاه از یک تا یک و نیم سال طول می کشد.
آیا درد ارتودنسی قابل تحمل است؟
بعد از جایگذاری پلاک متحرک، درد ارتودنسی تا چند روز در ناحیه دندان ها و ماهیچه های دهان حس می شود. این درد کاملاً طبیعی است. اما اگر درد ارتودنسی به صورت آزاردهنده بیش از یک هفته ادامه یافت، حتماً با پزشک در میان بگذارید.
هزینه ارتودنسی متحرک چقدر است؟
هزینه ارتودنسی متحرک با توجه به نوع دستگاه (ارتودنسی نامرئی، ریتینر، وسیع کننده متحرک و…)، عارضه عقب ماندگی یا جلوزدگی فک، میزان فاصله و نامرتبی بین دندان ها و سایر عوامل متغیر است.
* نکته: همانطور که گفته شد این هزینه ثابت نیست و عوامل زیادی روی آن اثرگذار است.
سخن آخر
انتخاب روش ارتودنسی به تشخیص پزشک بستگی دارد و هیچ برتری بین این دو روش نیست! هر دو روش اگر به درستی و در مراکز درمانی معتبر انجام شوند و از همه مهمتر بیمار حین درمان توصیه های پزشک را جدی بگیرد، در نهایت فک و دندان به حالت ایده آل خود دست پیدا می کنند.